Zdrowie psychiczne człowieka, psychika i zdrowie, zdrowa psychika i zdrowe ciało, higiena psychiczna, psychologia zdrowia, zaburzenia psychiczne

VI. Gdy rodzic pije

Alkohol jest najpowszechniej używaną substancją chemiczną o działaniu psychogennym. Bywa stosowany jako środek relaksacyjny w porze obiadowej i usypiający w porze zasypiania oraz czynnik ułatwiający kontakty społeczne (Rathus Spencer A., 2004).
Dzieci wychowywane w rodzinach alkoholowych przeżywają niemal zawsze złość lub nienawiść do rodzica.
Źródłem wielu cech Dorosłych Dzieci Alkoholików są doświadczenia związane z wychowywaniem się w specyficznym systemie, jakim jest rodzina z problemem alkoholowym.
Dzieciństwo jest okresem kluczowym dla rozwoju naszej tożsamości.
Dziecko w rodzinie alkoholowej musi nauczyć się wielu umiejętności niezbędnych do przetrwania i do ułożenia sobie życia tak, by czuć się szczęśliwym i spełnionym. W rodzinie mającej jasne zasady i reguły, dzieci rozwijają spójną, silną tożsamość, a także umiejętności takiego współżycia z ludźmi, które pozwoli im realizować siebie.
Inaczej jest w rodzinie alkoholowej. W sytuacji nadużywania alkoholu przez matkę czy ojca, przetrwanie systemu rodzinnego staje pod znakiem zapytania. Cała rodzina musi się przystosować do sytuacji , gdy co najmniej jedno z rodziców bywa wyłączone z zaspokajania potrzeb rodziny, np. przez swoją nieobecność fizyczną, ponieważ gdzieś pije, lub psychiczną, kiedy jest w domu, ale pijane.
Atmosfera domu alkoholowego pełna jest swoistego napięcia. Wiąże się ono z nieprzewidywalnością tego, co się zdarzy, z oczekiwaniem na wybuch i na to, w jakim stanie wróci pijący rodzic. Rodzina funkcjonuje inaczej, gdy jest pijany, a inaczej kiedy jest trzeźwy.
Często bywa tak, że wybuch następuje u osoby, która nie pije i jest to dla dziecka niezrozumiałe, ponieważ np. pijany ojciec pójdzie spać a matka ma do niego pretensje, których dziecko nie może do końca pojąć. Partner osoby pijącej staje się czasem wulkanem złości tryskającej na wszystkich, także na dzieci.
Dzieje się tak, ponieważ nie radzi on sobie z negatywnymi uczuciami o kosztami, które wiążą się z piciem partnera. Dzieci nierzadko wręcz prowokują wybuch w nadziei, że jeśli matka wyładuje się na nich, to nie będzie awantury z ojcem (M.Kucińska, 2002).
Z czasem w rodzinie narasta złość, żal, pretensje. Coraz częściej zdarzają się kłótnie. Dziecko doświadcza wtedy głębokiego niepokoju poprzez empatyczne przejmowanie nastroju osoby, z którą jest związane. Doświadcza także silnego lęku, gdy słyszy podniesione, agresywne głosy swoich bliskich.
Dzieci są świadkami kłótni, widzą jak rodzice robią sobie krzywdę. Często same doświadczają ich agresji. Doświadczenia te sprawiają, że dziecko wytwarza sobie obraz świata i siebie: świat jest zagrażający i nieprzewidywalny, najbliższe osoby które powinny być wsparciem i obrońcami, stają się agresorami, a siebie dziecko widzi jako kogoś bezsilnego.
Wszystkie dzieci w rodzinach alkoholowych doświadczają zaniedbania emocjonalnego. Czują się opuszczone, pomimo, że rodzice są obecni i zaspokajają fizyczne potrzeby dziecka. Rodzice bowiem zawsze koncentrują się na czymś innym: na alkoholu, na tym, że partner pije, na utrzymaniu rodziny. Dziecko czuje, że nie powinno zawracać głowy sobą ani swoimi potrzebami, że nie może sprawiać kłopotów. Sądzi, że musi się wychowywać tak, jakby było osobą dojrzałą do wspierania rodziców w życiowych problemach, a nie dzieckiem, które ich potrzebuje (M.Kucińska, 2002).

Dziecko ma poczucie niskiej wartości a zdarza się nawet, że czuje się bezwartościowe. Jest przekonane, że rodzice potrzebują nie dziecka, lecz kogoś kto będzie im pomagać w tym, z czym sobie nie radzą. Odsuwa na dalszy plan wszystkie swoje emocje i potrzeby i podejmuje zadanie bycia kimś takim, kogo potrzebuje rodzina.
W efekcie pojawia się w nich złość lub nienawiść do rodzica:
ponad połowa z nich mówi o poczuciu osamotnienia
40% przyznaje się do strachu przed rodzicem i do poczucia wstydu za niego
co czwarte nosi w sobie poczucie winy, czując się odpowiedzialne za złą sytuację w domu
uczucia jakie w sobie noszą (po latach): złość, agresja, bunt, gniew, lęk, wewnętrzny ból, wewnętrzna pustka
w dzieciństwie kształtują się ich negatywne przekonania na swój temat
(M.Kucińska, 2002).